Een geisha (ofwel geiko of geigi) is van oudsher een Japanse muze voor de rijkere onder de bevolking. Veel westerlingen denken dan direct aan een prostituee maar ze is letterlijk een gezelschapsdame die met traditionele Japanse kleding zoals de kimono, zware contrast make-up, zang en dans de avond tot een hoger niveau brengt. De geisha is eigenlijk meer te vergelijken met een persoonlijke entertainer.
Als je geisha letterlijk vertaald dan krijg je het woord “kunstpersoon”, iets totaal anders dan wat je vast had verwacht bij het woord gezelschapsdame. Tijdens feesten, etentjes, Japanse theeceremonies, evenementen of andere bijeenkomsten is het de verantwoordelijkheid van de geisha’s om de gasten bezig te houden met een gesprek, klassieke Japanse muziek, zang en dans met als ultieme doel om de gasten gerust te stellen en zich op hun gemakt te laten voelen. Een geisha moet dus niet verward worden met een courtisanes (Tayuu/Oiran) waar seks wel de hoofdrol speelt.
Van Maiko naar Geisha
Naast de geisha heb je ook nog een “maiko” wat letterlijk dansmeisje of leerling-geisha betekent, deze vormen vaak de achtergrond entourage van de geisha. Een Japanse gezelschapsdame word je niet zomaar, want een opleiding van maiko tot geisha duurt soms wel 20-25 jaar. De dames moeten zich eigen maken in Japanse kunst, cultuur, dans, zang, muziek en conversatie. Deze opleidingen leren ze door de jaren heen van de oudere geisha’s of okâsan (moeder) van het okiya ookwel geishahuis tijdens hun maikoschap.
Traditioneel, begint de opleiding to geisha zelfs al voor het maikoschap als een shikomi. Deze status wordt gegeven aan jonge meisjes die klusjes in het okiya doen voor de okâsan en geisha’s. Vanaf 15 jaar zal de shikomi een mentor krijgen en de fase van misedashi ingaan wat de eerste stap is naar het maikoschap.
De geisha’s van Japan
Reis je af naar Japan dan is een ontmoeting met een echte geisha zeer onwaarschijnlijk. Dit komt omdat het oude beroep steeds minder populair aan het worden onder de Japanners. Vooral omdat een opleiding tot geisha veel energie, tijd en geld kost. Daarnaast zien de meeste Japanners het geishaschap als een beroep uit het verleden. De grootste kans om een geisha te ontmoeten in Japan heb je in de wijk Yoshiwara in Tokyo en de bekende wijk Gion in Kyoto.
Vooral Gion is hedendaags, net als enkele eeuwen geleden, een echte geisha hotspot aangezien hier het beroep nog echt beoefend wordt. Je vindt ze hier vooral in restaurants waar ze traditionele Japanse kaiseki maaltijden serveren of thee ceremonies geven en daar de bekende matcha thee schenken. Lees hier meer over Kyoto en de wijk Gion.
Het is voor buitenlanders erg lastig om in contact te komen met een traditionele authentieke geisha en eventueel gebruik te maken van haar service. Onze tip is het volgen van een Japanse theeceremonies of kaiseki diner boeken in Kyoto, hier kan je vaak gebruik maken van de services van een geisha (niet altijd een echte). Wat natuurlijk ook mogelijk is om een show te volgen, die worden gehouden speciaal voor toeristen (ook Japanse). Hierin dansen, zingen en maken de gezelschapsdames vaak muziek ter entertainment. Helaas is het geishaschap ook in Japan een verloren traditie aan het worden. Het totaal aantal echte geisha’s wordt geschat op een kleine 1000 in heel Japan. Een ontmoeting is daarom ook niet goedkoop.
Wist je dat de eerste geisha’s mannen waren en geen vrouwen? Eigenlijk waren het een soort narren die allerlei kunstjes uitvoerde tijdens het eten.
Hoe ziet een geisha eruit?
Het uiterlijk van een geisha is erg belangrijk voor het gehele entertainment ritueel en de harmonie. Alles moet perfect zijn om de harmonie in de avond niet te verstoren. Uiterlijk draait het daarom bij de geisha om perfectie. Om te beginnen wordt het gezicht geheel wit gemaakt, de lippen en ogen knalrood. Dit is een overblijfsel van de oude tijd toen er nog geen lampen waren en het witte uiterlijk goed te zien was bij kaarslicht. Daarnaast is in heel Azië een witte/lichte huidskleur een statussymbool van de rijkere bevolking aangezien dit erop wees dat je geen arbeid buiten moest verrichten, wat voor de arme bevolkingslagen was weggelegd. Hoe blanker de huid hoe rijker de persoon.
Naast de diep witte make-up moest ook het kapsel perfect zijn. Hierdoor dragen de meeste geisha’s een pruik zodat het haar exact hetzelfde zit als bij de medegeisha’s. De kleding is net zo belangrijk als de rest van het uiterlijk. Ze dragen een kimono zoals traditie voorschrijft. Dit is een authentiek Japans maar ook een zeer formeel kledingstuk. Kimono’s zijn vaak high-end kledingstukken gemaakt van zeer fijne zijde met prachtige patronen van bijvoorbeeld de Sakura, Mount Fuji of Japanse tempels. Ze zijn ook zeer kostbaar en worden bijna alleen nog maar bij de belangrijkste gelegenheden in het leven gedragen.
De printen op de kimono geven vaak veel prijs over de drager zoals de leeftijd, huwelijksstatus of verbinding met een bepaald huis. Een geisha zal in het publiek altijd een kimono dragen aangezien dit een soort statussymbool is. Het is misschien wel het belangrijkste element in het gehele uiterlijk van de geisha. De yukata (type kimono) is meer het vrijetijdskledingstuk van de geisha en wordt vooral binnenhuis gedragen. Maar niets is in harmonie als de kleding, make-up of het haar niet perfect zitten bij de geisha.
Wist je dat de bevolking van Japan en China al ver voor onze jaartelling (+-1500 jaar) hun gezichten wit maakten met rijstpoeder puur als statussymbool
Andere interessante artikelen over iconische Japanse karakters zijn de samoerai & Yakuza leden.
Wat wil je nog meer weten over de geisha?
Volgens officiële schattingen zijn er nog maar rond de 1000 authentieke geisha’s in Japan. Een ontmoeting is daarom zeer onwaarschijnlijk. De grootste kans heb je door een thee ceremonie of kaiseki diner te boeken in de wijken Gion (Kyoto) of Yoshiwara (Tokyo).
In een okiya (geishahuis) is een okâsan de moeder of huisoudste van de geisha’s en maiko’s. Een maiko is een geisha in opleiding en de laagste in rang van het okiya. Lees hier over het verschil tussen een maiko en geisha.
Een geisha is een gezelschapsdame die het entertainment van de avond op persoonlijk niveau verzorgt. Entertainment kan zijn zang, dans, gesprekspartner of bediening maar geen seks of andere erotische handelingen.
Een opleiding tot geisha volgen duurt decennia en bevat vakken als Japanse kunstgeschiedenis, muziek, zang, dans, verschillende talen, thee ceremonies en gastronomie. Tijdens de opleiding ben je een maiko en help je de geisha in hun taken om het vak te leren. Lees hier meer over de opleiding van maiko tot geisha.
Een traditionele geisha outfit bestaat uit een kimono, zwarte pruik in knot, witte makeup met rode lippenstift en geta’s of zeta’s (soort houten slippers). Lees hier meer over de outfits en het uiterlijk.
Prachtig, bedankt voor deze heldere uitleg
ja, helemal mee eens!