De Japanse taal wordt geschreven in een combinatie van 3 verschillende schriften. Een hiervan is katakana waar we het over zullen hebben in dit artikel. Daarnaast gebruikt men ook nog hiragana en kanji. Katakana wordt meestal samen gegroepeerd met hiragana onder de noemer kana. Dit omdat ze enerzijds reflecties zijn van elkaar, voor elk katakana karakter bestaat er een hiragana equivalent. En anderzijds zijn beide schriften een syllabisch alfabet.
Elk karakter in een syllabisch alfabet vertegenwoordigt één lettergreep. In het geval van de Japanse kana zijn dit klinkers, al dan niet voorafgegaan door een medeklinker. Het hedendaagse katakana alfabet bestaat net zoals het hiragana alfabet uit 46 karakters.
Waarom katakana leren?
Waarom zou je echter de moeite doen om katakana te leren? Als het gewoon een alfabet is, waarom kan je niet gewoon ons Latijns alfabet gebruiken? Zelfs binnen het Latijns alfabet is er nood aan een fonetisch schrift. Zo wordt de e bijvoorbeeld niet in elke taal hetzelfde uitgesproken, zo spreek je het engelse red (rood) anders uit dan “Ik red haar”. En zelfs binnen één taal kan men een letter op verschillende manieren uitspreken. In het Nederlands bijvoorbeeld heb je zowel de korte e als de doffe e die beide gewoon als e uitgesproken worden.
Het schrijven van Japanse woorden in het Latijnse alfabet wordt soms gedaan en heeft een naam, Rōmaji, de term komt van een combinatie van de woorden ローマ (rōma, verwijst naar Rome) en 字 (ji, betekent karakter). Letterlijk betekent dit dus de karakters van Rome. Dit is de algemene naam voor de verschillende transliteratie systemen die bestaan om Japans in het Latijns alfabet te schrijven.
Indien je echter formele lessen volgt of een boek koopt om Japans te leren zal men altijd deze 3 Japanse schriften gebruiken, omdat men bij het lezen van Rōmaji toch klankverschillen zal hebben vergeleken met wanneer men deze karakters in kana schrijft. Ik zou daarom toch aanraden om op zijn minst katakana en hiragana te leren. Zo is de Japanse N (ン) bijvoorbeeld een meer nasale klank dan dat we in het Nederlands gewoon zijn.
Er bestaan ook verschillende transliteratie systemen, deze hebben elk als doel om in dit geval dus Japans in het Latijnse alfabet weer te geven. Het feit dat er echter verschillende systemen zijn en dat men niet slechts een als het juiste systeem kan aanduiden toont dat het moeilijk is om de Japanse taal correct in ons alfabet weer te geven.
Waarvoor gebruikt men katakana in het Japans?
Zoals eerder vermeld heeft Japans 3 schriftsystemen; katakana, hiragana en kanji. Elk systeem heeft zijn eigen functie. Wanneer gebruik je dan katakana?
Hiragana wordt gebruikt voor het schrijven van onomatopeeën. Het blaffen van een hond is bijvoorbeeld ワンワン (wanwan), het equivalent van onze woef woef, en wordt volledig in katakana geschreven. Je zult het dus vaak tegenkomen in bijvoorbeeld Japanse manga. Het wordt ook gebruikt om namen en plaatsen uit andere landen op te schrijven. Het is dus perfect mogelijk om je eigen naam in katakana te schrijven. Het zal wellicht niet helemaal hetzelfde klinken als je gewend bent. Dit omdat je niet enkel medeklinkers kan schrijven in het Japans. Een naam die eindigt op een m bijvoorbeeld zal in het Japans dus typisch geschreven worden met een mu (ム) op het einde.
Ook leenwoorden worden steevast in katakana geschreven. Zo is kroket in het Japans bijvoorbeeld コロッケ (korokke). En een smartphone een スマートフォン (Sumātofon) of afgekort スマホ (sumaho). Deze woorden zijn soms hard te herkennen, maar katakana laat je weten dat je op zoek bent naar een leenwoord en maakt de zoektocht dus iets makkelijker.
Hoe leer je het beste Katakana?
Natuurlijk raden we je niet aan om katakana te leren zonder ineens wat handige tips mee te geven.
Een eerste tip is zorg ervoor dat je altijd de stroke order leert, dit is de volgorde waarin je de verschillende delen van je karakter schrijft. En dit is niet enkel voor katakana van toepassing maar ook voor hiragana en voor kanji. Wanneer je in het begin traag schrijft is het kennen van de stroke order eigenlijk geen probleem.
Wanneer je echter sneller begint te schrijven, zorgt dit ervoor dat je karakters minder duidelijk worden. Je heft je pen namelijk minder op en schrijft zo veel mogelijk in één vloeiende beweging. Als je dan de juiste stroke order gebruikt blijft het voor mensen duidelijk wat je probeert te schrijven. Als je dit met een andere stroke order doet worden je karakters echter vaak onherkenbaar.
Zorg er dus voor dat je altijd de juiste stroke order leert wanneer je nieuwe Japanse karakters leert.
Ik heb flashcards gebruikt om zowel katakana als hiragana te leren alsook voor het oefenen van mijn woordenschat. Je kan zelf fysieke flashcards maken maar het kan handiger zijn om apps zoals Quizlet of Anki te gebruiken. Dan heb je altijd je flashcards op zak en kan je onderweg oefenen. Er zijn ook websites die kunnen helpen met de uitspraak zoals de NHK site. Als je een boek koopt om Japans te leren hoort er ook vaak een CD bij die je kan helpen met de uitspraak van woorden.
Speciale tekens en combinaties in katakana
Een eerste reeks van combinaties is deze met een kleine ヤ (ya), ユ (yu) en ヨ (yo). Deze worden enkel gecombineerd met hiragana met i als klinker. Dan krijg je bijvoorbeeld ショッピング (shoppingu). ヤ (ya), ユ (yu) en ヨ (yo) worden echter niet gecombineerd met hiragana die eindigen met een andere klinker, こょ bijvoorbeeld bestaat dus niet.
Tsu ッ
Een tweede combinatie is wanneer je een kleine ッ gebruikt voor een ander karakter. Dit betekent dat de volgende medeklinker benadrukt wordt. Dit toon je in Rōmaji door de letter twee keer te schrijven, ook hier is het woord ショッピング (shoppingu) een goed voorbeeld. De tsu wordt in dit geval dus niet gebruikt voor de eigen klank maar voor het benadrukken van het volgende karakter.
Combinaties met フ
De volgende reeks van combinaties is klinkers met フ om syllaben met f te maken. Een voorbeeld hiervan is bijvoorbeeld カフェ (kafe) aangezien geen enkel ander karakter de f klank bezit wordt zo de u vervangen door andere klinkers. フィ wordt dan dus gebruikt voor fi, フォ voor fo en als laatste spreek je ファ uit als fa. Deze combinaties hebben geen hiragana equivalent aangezien ze vreemd zijn aan de Japanse taal en dus enkel gevonden worden in leenwoorden. Die zoals eerder vermeld steeds in katakana geschreven worden.
Handakuten – パ
Een eerste speciaal teken is de handakuten (半濁点) soms ook wel de cirkel genoemd. Dit wordt enkel gebruikt bij katakana waarvan de medeklinker een h is en het verandert de h in een p. Het ziet er zo uit パ.
Dakuten – バ
Een tweede speciaal teken is de dakuten (濁点) soms ook well tenten (点々) genoemd. Dit verandert de volgende medeklinkers. De k wordt een g, de s verandert een z, de t wordt een d en de h verandert in een p.
Het ziet er zo uit ガ. カ (ka) wordt dan dus ガ (ga). サ (sa) verandert in ザ (za). タ (ta) wordt ダ (da). En als laatste verandert ハ (ha) in バ (ba).
Er zijn ook enkele hiragana die deel uitmaken van een reeks en toch een uitzondering zijn. Zo maakt シ (shi) bijvoorbeeld deel uit van de s reeks, het is echter shi en niet si. Wanneer je de tenten toevoegt wordt het ジ (ji) en niet zi. Een volgende uitzondering is チ (chi) dit maakt deel uit van de t reeks en dit verandert in ヂ (uitgesproken als di/ji). Deze laatste wordt echter bijna nooit gebruikt. In de plaats daarvan gebruikt men voor de di klank een combinatie van デ (de) en イ(i) dit ziet er dan zo uit: ディ het wordt gebruikt in bijvoorbeeld ディーブイディー (dībuidī, DVD).
Geschiedenis
Katakana in de huidige versie bestaat uit 46 karakters, origineel bestond het echter uit 48 karakters. Dit is omdat de karakters ヰ (uitgesproken als wi) en ヱ (uitgesproken als we) worden niet meer gebruikt. In de plaats van deze twee karakters gebruikt men tegenwoordig gewoon イ(i) en エ (e). Doorheen de tijd is de klank van zowel ヰ (wi) en ヱ (we) dusdanig verandert dat ze quasi hetzelfde werden als de gewone イ(i) en エ (e). Waardoor ze uiteindelijk obsoleet verklaard werden.
Katakana vindt zijn origine in Chinese kanji. De Japanners namen het schrift van de Chinezen over en begonnen dit zelf te gebruiken. Dit deden ze op twee manieren; enerzijds behield een karakter zijn betekenis en werd het op deze manier gebruikt, 人 hito betekent bijvoorbeeld mens. Anderzijds gebruikte men echter ook de kanji enkel voor hun uitspraak. Dan was de betekenis van het karakter niet belangrijk, enkel de uitspraak. Dit werd echter zeer verwarrend omdat je karakters had die soms voor hun uitspraak werden gebruikt en op een ander moment in de tekst voor hun betekenis gebruikt werden.
Katakana betekent gefragmenteerde kana. Dit omdat ze ontstaan zijn door delen, fragmenten, te nemen van kanji. Deze zijn dan later versimpeld tot de huidige versie van kana. Het werd in het leven geroepen door Boeddhisten en geleerden om het makkelijker te maken om teksten te bestuderen. Hoewel het dus net als Hiragana ontstond in de Heian periode (794–1185), werd het dus in een heel andere context gebruikt.
Bronnen
- DBNL. z.d. ‘syllabisch schrift, Algemeen letterkundig lexicon’. DBNL. DBNL. Geraadpleegd 16 juni 2025. https://www.dbnl.org/tekst/dela012alge01_01/dela012alge01_01_01926.php.
- ‘Hiragana – Alphabet | Easy Japanese’. z.d. NHK WORLD-JAPAN. Geraadpleegd 16 juni 2025. https://www3.nhk.or.jp/nhkworld/lesson/en/letters/hiragana.html.
- ‘Learn All About Romaji (And Why You Don’t Need It)’. z.d. Busuu. Geraadpleegd 16 juni 2025. https://www.busuu.com/en/japanese/romaji.
- ‘“Rōmaji”: Another Way of Writing Japanese’. 2020. Nippon.Com. 9 oktober 2020. https://www.nippon.com/en/japan-topics/b05609/.
- User, Super. 2024. ‘You Can Read Japanese! The Interesting Origins of Katakana’. 24 november 2024. https://hatsukoi.co.uk/blog/123-you-can-read-japanese-the-interesting-origins-of-katakana.html.
- ‘ゐ, ゑ, ヰ, ヱ’ ‘wi, we, wi, we’. z.d. Geraadpleegd 16 juni 2025. https://kurumi.com/jp/2017/09/06/t-oldkana.html.
FAQ:
Waarom gebruiken Japanners katakana?
Katakana wordt gebruikt voor het schrijven van buitenlandse namen en plaatsen, het schrijven van onomatopeeën en voor leenwoorden. Computer wordt bijvoorbeeld in katakana geschreven コンピューター (konpyūtā) of パソコン (pasukon). Misschien heb je ook al eens ワンワン (wanwan) gehoord, dit is het Japanse onomatopee voor een blaffende hond.
Wat is het verschil tussen hiragana en katakana?
Elk katakana heeft een hiragana equivalent, ze bestaan dus beide uit 46 tekens. Het grote verschil tussen de 2 alfabetten is waarvoor ze standaard gebruikt worden. Hiragana wordt gebruikt voor het schrijven van grammatica, in de vorm van partikels en vervoegingen. Maar er zijn ook woorden die compleet in hiragana geschreven worden zoals bijvoorbeeld かわいい (kawaii).
Wat betekent katakana in het Japans?
Katakana betekent gefragmenteerde kana. Dit omdat ze ontstaan zijn door delen, fragmenten, te nemen van kanji. Deze zijn dan later versimpeld tot de huidige versie van kana.
Dit artikel is geschreven door Eleni Baillien
