Japan is in vele opzichten een religieus land. Verspreid door heel het land vind je immers talloze tempels, schrijnen en andere religieuze of spirituele plekken. De twee dominante religies in Japan zijn het shintoïsme en het boeddhisme. Deze twee religies zijn al 1400 jaar de dominante geloven in Japan en bestaan harmonieus naast elkaar. Je zou zelfs kunnen stellen dat ze elkaar aanvullen. Hoe dit precies zit, welke andere religies er nog meer in Japan te vinden zijn én wat voor rol religie speelt in het Japanse dagelijks leven lees je hier!
De dominante religies in Japan
Zoals hierboven vermeld zijn het shintoïsme en boeddhisme de dominante religies in Japan. Naast deze twee ‘religieuze reuzen’ zijn er nog twee andere relatief invloedrijke geloven in Japan, namelijk het Confucianisme en het Christendom. Daarnaast zijn er nog tal van andere religies. Denk bijvoorbeeld aan de Islam, Sikhisme, Geestenwereld en het Jodendom.
Uit onderzoek blijkt dat zo’n 70,4% van de Japanse gelovigen het shintoïsme aanhangt, 69,8% het boeddhisme en 1,5% het christendom. De overige 6,9% gaf aan een andere religie aan te hangen, zoals het confucianisme, sikhisme of iets anders. Opvallend genoeg kom je niet op 100% uit wanneer je deze percentages bij elkaar optelt. Dit heeft te maken met het feit dat veel Japanners zowel het shintoïsme als het boeddhisme aanhangen. Daarover later meer.
Wat nog meer opvalt is dat volgens de worldpopulationreview.com ongeveer 60% van de Japanners een Atheist is. Toch hecht een groot deel van deze atheïsten waarde aan een geloof. Maar dat kan toch helemaal niet? In Japan wel! Dit komt omdat de bewoners van Japan veel waarde hechten aan rituelen die een spirituele achtergrond hebben.
Gebruiken, jaarlijkse festiviteiten en normen en waarden zijn diepgeworteld in de maatschappij en in samenhang met religie. Je hoeft niet per se te geloven om wel actief deel te nemen aan deze activiteiten, wat bijna van je verwacht wordt. Zie het een beetje als hoe wij in Nederland kerst vieren. Veel Nederlanders zijn niet gelovig of Atheist en zetten nooit een stap in een kerk om te bidden. Toch staat er een kerstboom in de kamer en worden 1e en 2e kerstdag rijkelijk gevierd.
Shintoïsme 神道
Het Shintoïsme, in het kort Shinto en grofweg vertaald als “de weg der goden”, is het inheemse geloof van Japan. Shinto is even oud als Japan zelf en is samen met het boeddhisme het dominante geloof in het land. In tegenstelling tot andere religies heeft het shintoïsme geen heilige schriften of profeten. Er zijn zelfs mensen die stellen dat het shintoïsme geen echte religie is, maar een diepgewortelde levenswijze die onderdeel uitmaakt van de Japanse cultuur.
Binnen Shinto gelooft men niet in één God, zoals bij andere religies gebruikelijk is. In plaats daarvan gelooft men in kami – heilige geesten die de vorm aannemen van dingen en begrippen die belangrijk zijn voor het leven. Van de wind tot de bomen en van rivieren tot vruchtbaarheid, het zijn allemaal kami’s. Volgens het Shintoïsme worden mensen na hun overlijden kami. Dit is bovendien de reden waarom veel Japanse huishoudens een klein shinto-altaar hebben – dit is om hun voorouderlijke kami te eren.
Het shintoïsme is van zichzelf een optimistisch geloof. Het gaat er namelijk van uit dat mensen inherent goed zijn en dat boze geesten kwaad veroorzaken. Veel van de shinto-rituelen zijn daarom gericht op het verdrijven van deze geesten. Shinto heiligdommen zijn de plekken waar van deze rituelen worden uitgevoerd en waar de kami zelf wonen. In dergelijke heiligdommen worden ook vaak festivals gehouden – matsuri (祭) genaamd. Deze festivals worden gehouden om de kami de buitenwereld te laten zien.
Shinto heiligdommen (schrijnen) vallen op dankzij hun indrukwekkende architectuur. Daarnaast staat de Shinto-religie zelf bekend om het behoud van talloze historische kunstvormen. Denk hierbij aan het Noh-theater, sumo-worstelen, kintsugi, bonsai, ikebana, kalligrafie en gagaku, een hoffelijke dansmuziek die oorspronkelijk uit 9e eeuws China komt.
Lees hier verder over het shintoïsme in Japan.
Shinto bezienswaardigheden in Japan
Verspreid door heel het land vind je talloze Shinto schrijnen. Ben je in Kyoto, dan is de Fushimi Inari Schrijn een absolute must see. Ook de Shimogamo-jinjaschrijn en Yasaka-jinja Schrijn zijn zeker een bezoek waard. Verblijf je in Tokyo, dan moeten de Meiji Jingu Schrijn en Yasukuni Schrijn hoog op je to do-lijst staan.
Boeddhisme 日本の仏教
Het andere dominante geloof in Japan is het boeddhisme. Oorspronkelijk komt het boeddhisme uit India, waar het in de 6e eeuw voor Christus ontstond. Door de eeuwen heen werd het boeddhisme – via China en Korea – in Japan geïntroduceerd. Door edelen werd het geloof gezien als de nieuwe Japanse staatsgodsdienst, maar onder het volk sloeg het boeddhisme niet aan – dit gebeurde pas later.
Binnen het Boeddhistische geloof draait het om de leer van Boeddha. Hij geloofde dat men voor bevrijding van lijden een nieuw begrip van de werkelijkheid moest krijgen en was ervan overtuigd dat alle dingen met elkaar verbonden zijn. In Japan wordt voornamelijk een specifieke tak van boeddhisme aangehangen, Mahayana genaamd. Aan de basis hiervan staat de leer van moraliteit, meditatie en wijsheid.
Na de aankomst van boeddhisme in Japan in de 6e eeuw ontstonden er verschillende invloedrijke sekten/scholen, elk met zijn eigen rituelen en gewoontes. Tegenwoordig zijn vooral het “Pure Land” boeddhisme, Nichiren boeddhisme, Shingon boeddhisme en Zen boeddhisme populair. De talloze boeddhistische tempels die je overal in Japan tegenkomt zijn de plekken waar heilige objecten – de honzon – bewaard worden. Daarnaast houdt men hier (besloten) rituele ceremonies.
Opvallend genoeg lijken Boeddhistische tempels erg op Shinto schrijnen. Dit heeft te maken met het feit dat beide religies al erg lang in Japan bestaan en ze veel traditionele Japanse eigenschappen delen. Neem bijvoorbeeld de Torri (Shinto) en Rōmon (Boeddhisme). Deze traditionele poorten lijken sterk op elkaar en hebben in feite dezelfde functie, namelijk de ingang van een tempel of schrijn aangeven. Een handige vuistregel om shinto schrijnen en boeddhistische tempels uit elkaar te houden: de naam van een boeddhistische tempel eindigt meestal op -dera of -ji.
Boeddhisme tempels bezoeken in Japan
In Japan hoef je niet lang te zoeken om een Boeddhistische tempel te vinden. In totaal zijn er namelijk zo’n 77.000 (!). Echte aanraders zijn onder andere de Kinkaku-ji, Ginkaku-ji en Kiyomizu-dera tempels in Kyoto, de Okunoi tempel nabij Koyasan en de diverse tempels in Kamakura. Houd je van avontuur dan is het maken van de 88 Tempels-pelgrimstocht op het eiland Shikoku ook een te overwegen optie.
Confucianisme 儒教
Confucianisme is oorspronkelijk een van de drie traditionele Chinese religies, naast het Taoïsme en het Boeddhisme. Volgens de geschiedenisboeken werd het geloof in het jaar 285 in Japan geïntroduceerd. Pas honderden jaren later, in de Edo-periode (1600-1868), sloeg het geloof echt aan en werd het de staatsideologie. Sindsdien worden Confuciaanse waarden, zoals kinderlijke vroomheid, loyaliteit, toewijding en wijsheid, actief verspreid en aangeleerd.
Ondanks het feit dat Confucianisme wel degelijk een religieus aspect heeft, is het in Japan vooral een sociaal-politieke filosofie. In tegenstelling tot shintoïsme en boeddhisme, kent Confucianisme bijvoorbeeld geen goden. Confucianisme draait namelijk vooral om de bovengenoemde waarden. Deze waarden vormen in grote mate de huidige Japanse maatschappij. Ze zijn bijvoorbeeld terug te zien in de typisch Japanse ijver, sterke familiebanden en ordelijke samenleving.
Confucianisme bezienswaardigheden
In Japan zijn er slechts een aantal Confuciaanse bezienswaardigheden. In Tokyo vind je in het Kanda-district de Yushima Seido schrijn, in Nagasaki de Nagasaki Confucius Schrijn. Ben je toevallig in de prefectuur Tochigi, een regio ten noorden van Tokyo, dan is het bezoeken van Ashikaga Gakko, een Confucianistische school én de oudste school in Japan, absoluut de moeite waard.
Christendom キリスト教
Toen Europeanen in 1542 voor het eerst voet op Japanse bodem zetten brachten zij ook christelijke missionarissen met zich mee. De Japanse shogun toentertijd, de legendarische Oda Nobunaga, verwelkomde de vreemdelingen en liet de missionarissen hun gang gaan. Hierdoor werd een deel van West-Japan bekeerd tot het christendom. Later die eeuw werd het christendom verboden en werden er zelfs christenen geëxecuteerd.
Eeuwen later, na de Meiji Restauratie (1867/1868), mochten christenen hun geloof weer openlijk uitoefenen. Desondanks is de invloed van het christendom in Japan beperkt gebleven. Wel zijn bepaalde christelijke tradities en feestdagen, zoals bruiloften, Valentijnsdag en Kerstmis, overgenomen door (een deel) van de niet-christelijke Japanners.
Christelijke bezienswaardigheden
Ondanks de relatief kleine invloed van het Christendom zijn er in Japan diverse Christelijke bezienswaardigheden. Denk hierbij aan kerken, zoals de Oura Catholic Church, Shitsu Church en Ono Church, maar ook aan complete eilanden met diverse kerken en musea. Onze aanraders: de Amakusa eilanden, de ruïnes van Hara Castle, de Goto-eilandengroep en het architectonische hoogstandje de “Stone Church”. Een grappig weetje is dat de Utrechtse Domkerk is nagebouwd in het Japanse Holland Park.
Andere geloven
Naast de bovengenoemde religies zijn er nog tal van andere religies in Japan. Deze religies worden vooral uitgeoefend door mensen die in de loop der jaren van hun land van herkomst naar Japan zijn gemigreerd. Zo zijn er circa 70,000 – 100,000 moslims in Japan, voornamelijk migranten uit Indonesië, Pakistan, Bangladesh en Iran. Ook hangen kleine groepen migranten het jodendom, hindoeïsme en sikhisme aan.
Religie in het dagelijkse leven van Japanners
Tegenwoordig speelt religie niet meer zo’n grote rol in het dagelijkse leven van de doorsnee Japanner als het vroeger deed. Desondanks maken bepaalde aspecten van de verschillende religies nog steeds uit van het dagelijks leven. Zo volgt de gemiddelde Japanner nog steeds religieuze rituelen bij ceremonies zoals geboortes, bruiloften en begrafenissen. Daarnaast wordt Nieuwjaar vaak op een religieuze manier gevierd door een heiligdom of tempel te bezoeken. Verder hebben veel lokale festivals, matsuri genaamd, een religieuze achtergrond of hebben de traditioneel Japanse namen vaak een diepere betekenis.
Een interessante observatie is het feit dat men in Japan enorm tolerant is tegenover andere religies. Dit is onder andere terug te zien in Japan doordat verschillende religies voor honderden jaren vreedzaam naast elkaar hebben geleefd en dat nog steeds doen. Dit terwijl, andere landen, bijvoorbeeld Europese, een lange geschiedenis hebben van religieus conflict. Van katholieken en protestanten die elkaar de tent uitvechten tot kruistochten, dergelijke tegenstellingen zijn in Japan nergens te bespeuren.
Deze religieuze vrijheid heeft een ander opvallend gevolg. Namelijk, dat er in Japan meer aanhangers van religie zijn dan daadwerkelijke inwoners. De reden? Veel Japanners hangen twee geloven aan, bijvoorbeeld én het Shintoïsme én het Boeddhisme. Zo kan de doorsnee Japanner gerust Kerstmis (een Christelijke feestdag) vieren, vervolgens een Boeddhistische tempel bezoeken op Ōmisoka (Oudejaarsavond) en in het nieuwe jaar een Shinto schrijn aandoen voor goed geluk. Daarnaast is het geen uitzondering om binnen een Japans huishouden zowel een boeddhistisch als shinto huisaltaar te vinden en toch vooral Atheist te zijn. Verwarrend? Klopt maar voor de Japanner is dit gewoon daily bussines.
Feitjes over religie in Japan
- In Japan zijn er meer tempels en schrijnen dan supermarkten (van de drie grootste ketens, Lawson, 7-Eleven & FamilyMart)
- Veel Japanners hangen meerdere geloven aan
- Er zijn meer dan 180.000 religieuze organisaties in Japan
- Er zijn meer dan 355.000 Boeddhistische monniken, priesters en leiders in het land
- Westerse (Christelijke) bruiloften worden steeds populairder
- Japan is het derde land ter wereld qua aantal Boeddhistische inwoners
- Het overgrote deel z’n 60% van het land is atheist
De Japanse religies in het kort
Het shintoïsme en boeddhisme zijn de grootste religies van Japan. Beide religies worden al eeuwenlang aangehangen door een groot deel van de bevolking. Veel Japanners hangen overigens beide religies in en zijn vaak ook nog atheist. Lees er hier meer over.
Ja! Het Christendom werd in Japan geïntroduceerd toen de eerste Europeanen, in dit geval Portugezen, voor het eerst voet aan Japanse wal zetten. Onder hen waren missionarissen die een deel van de bevolking naar het christendom wisten te bekeren. Tegenwoordig is zo’n 1,5% van de Japanse gelovigen een christen. Wel vieren er steeds meer Japanners kerst en bruiloften zoals wij dat kennen.
Absoluut! Dit is iets waar veel mensen voor naar Japan komen. Verspreid door heel het land vind je talloze tempels, schrijnen en andere religieuze plekken. Bekijk hier een greep uit de boeddhistische tempels of shinto schrijnen.
Ja, maar een stuk minder dan vroeger. De meeste Japanners vieren bijvoorbeeld wel religieuze feestdagen en houden zich tijdens bruiloften of begrafenissen aan de regels van hun religie. Echt fanatiek een religie uitoefenen doet men echter een stuk minder. Zo is ongeveer 60% van de Japanners atheist en dit percentage groeit net als in Nederland en België elk jaar. Lees er hier meer over.
