Nergens is Tokyo zo zichzelf als in haar ontembare metroweb. Het ruikt er altijd naar pure, onverbloemde stad. Samengeperste lichamen bewegen zich doelbewust van a naar b. Schouder aan schouder schokkend door de ondergrond van een megastad. Iedereen ordent zijn gedachten of denkt aan niets. Hier vinden geen ontmoetingen plaats, hier kruisen enkel uitwisbare blikken elkaar tijdens de dagelijkse mensenstroom.
In de lijst “how to become a real Tokyoite” neem ik enkele belangrijke leefregels uit de metro op:
- Praten of eten is verboden
- Knuffelen of kussen leidt tot algemene verontwaardiging
- Snuif zo hard je kan, snuiten mag niet
- Staar naar enkel het scherm van je eigen smartphone
- Wring je pas naar buiten als de deur zich heeft geopend
Laat de persoon naast jou toe, als hij of zij op je schouder in slaap valt
Spitsuur in de Tokyo-metro
We kennen allemaal de beelden uit het spitsuur in de Tokyo-metro. Treinpersoneel duwt de laatste mensen met alle kracht die ze bezitten het metrostel binnen tot de deur eindelijk dicht kan. Geplakt tegen de bewasemde ruiten en ogen gesloten ondergaan duizenden Tokyoten iedere ochtend deze beproeving. Lichamelijk contact probeert een Japanner zoveel mogelijk te vermijden, maar ’s ochtends op de metro heeft hij geen andere keuze.
Iedere hoofdstad kent zijn ochtend- en avondstormen. In Tokyo gaat men altijd nog iets verder. Shinjuku Station en Ikebukuro station zijn niet voor niets de drukste stations ter wereld! Iedere dag zoeken gemiddeld 3,64 miljoen mensen hun weg door de catacomben van de Tokyo onder- en bovenwereld. Niemand botst, want iedereen heeft zijn doel al lang op voorhand gekozen. Het blijft een bijna ondraaglijk, maar wonderlijk schouwspel.
Tip voor de meerwaardereiziger:
“Klem jezelf in volle ochtendspits vast tussen de kantoorbedienden op de metro. In Shinjuku Station probeer je zonder kleerscheuren het perron te bereiken. Je begeeft jezelf naar één van de ingangen daar blijf je stokstijf staan. Tuur om je heen en zoek oogcontact met de duizenden mensen die je passeren en proberen te ontwijken. Wat zie je? Wat lees je in hun ogen? Wat voel je?”
Tokyo Compression fotoboek
Een tijd geleden kwam ik in aanraking met het fotoboek “Tokyo Compression” van fotograaf Michael Wolf. 4 jaar lang fotografeerde hij mensen in de voorbijrijdende treinen in het station Shimo-Kitazawa. Bewust zat hij op het perron aan de tegenovergestelde richting, zodat de mensen in het metrostel niet konden ontsnappen aan de brute directheid van zijn lens. Het eindresultaat werd een beklijvend portret over werkend Tokyo. Een geschetst beeld van de ontelbare schakels in de constructie.
Het water druipt in die foto’s van de ruiten en halfgesloten ogen kijken verslagen in de lens van Michael Wolf.
Meteen na het uitbrengen van deze fotoreeks kwam er kritiek. Was dit pervers voyeurisme of juist een ode aan de echte Tokyoot? Het interessantst is om deze discussie in het midden de laten en de foto’s voor zich te laten spreken en als leidraad mee te nemen op stap door Tokyo.
Voor mij was dit fotoboek een openbaring. Het verruimde mijn blik op deze stad. Het voelt goed om verder te kijken als reiziger. Voorbij de bol ramen, de neonverlichting en gamecultuur. Het wereldberoemde kruispunt “The Scramble” aan Shibuya Station, dat per dag honderden keren door toeristen wordt gefotografeerd, krijgt een diepere laag door de beelden van Michael Wolf. Als je te dicht staat, zie je het niet meer. Zoek de juiste afstand. De poel van vervreemding waarin je terecht komt, maakt de ervaring zoveel sterker.
Leuk feitje; elk metrostation in Tokyo heeft een eigen jingle om het reisgemak te vergroten
Eerst jezelf durven te verliezen
Ik wil iedere reiziger die Tokyo bezoekt graag aanraden verder te kijken dan de “crazy city” en het alledaagse te ontmoeten. Hier ontstaat juist de waanzin. Als je deze stad wil leren kennen, moet je jezelf er eerst in durven verliezen.
Op het einde van zijn boek schrijft Michael Wolf: “Thanks to all the subway riders in Tokyo. May the power be with you.”
Daarmee is alles gezegd.
Sayonara en tot de volgende blog,
Geert
