Supōtsu no hi (スポーツの日) de dag van de sport

Sporten is gezond! We hebben het allemaal al wel eens gehoord en ook in Japan zijn ze ervan overtuigd dat een gezond lichaam en een gezonde geest bovenal belangrijk zijn. Of je nou houdt van voetbal, joggen, skeeleren, dansen, of gymnastiek, zolang je maar in beweging blijft én met plezier jouw sport beoefent, komt het helemaal goed. Om een gezonde en actieve levenswijze in de kijker te zetten, houdt Japan elke tweede maandag van oktober een “nationale sportdag”.

In 2022 viert Japan op 10 oktober de nationale feestdag Supōtsu no hi スポーツの日.

Hoe het allemaal begon; De Olympische Spelen van 1964

1964 is een bijzonder jaar in de Olympische geschiedenisboeken. Voor de allereerste keer ging de eer om de Olympische Spelen te organiseren naar een Aziatisch land: Japan! Tokyo werd het strijdtoneel van honderden atleten die gedurende 15 dagen streden voor een medaille tijdens de 18de Olympiade. Deze Zomerspelen werden gehouden in oktober, en niet in de eigenlijke zomermaand juli, om het regenseizoen (juni-juli) en tyfoonseizoen (september) van Japan te vermijden.

Om een datum te prikken voor de openingsceremonie besloot het Japanse Olympische Comité op zoek te gaan naar de dag in oktober met het hoogste percentage aan zon. Volgens de weersverwachtingen bleek dit 10 oktober te zijn, wat uiteindelijk ook effectief de dag van de openingsceremonie werd.

In 1966, ter herdenking van de Spelen in 1964, werd 10 oktober uitgeroepen tot Japanse nationale feestdag: dag van de sport! Deze feestdag kreeg toen niet direct de naam Supōtsu no hi, maar wel Taiiku no hi 体育の日. Taiiku no hi betekent letterlijk “dag van de lichamelijke opvoeding”. Omdat “lichamelijke opvoeding” een nauwere betekenis heeft dan “sport” werd recent, in 2020, besloten om de naam officieel te veranderen naar het ruimere Supōtsu no hi.

Verder werd in 2000 de vaste datum van 10 oktober verlegd naar het flexibelere concept van elke tweede maandag van oktober. Op deze manier zou de Japanse bevolking telkens een weekend van 3 dagen krijgen. Toevallig valt Supōtsu no hi dit jaar toch op 10 oktober!

Festiviteiten tijdens Supōtsu no hi

De festiviteiten voor Supōtsu no hi spelen zich voornamelijk af in scholen. Rond deze periode organiseren vele scholen namelijk jaarlijks een undōkai 運動会, ofwel een “sportdag” (letterlijk: training/sport + bijeenkomst). Deze sportdag is een waar festival en gedurende de hele dag kunnen de leerlingen aan allerlei sportactiviteiten deelnemen.

Na een weken- of zelfs maandenlange voorbereiding gaat de sportdag van start, met een focus op teamspirit. De leerlingen worden in de meeste gevallen in twee groepen opgesplitst: een rood en een blauw team. Beide teams moeten tijdens de sportactiviteiten tegen elkaar strijden voor de overwinning, net zoals een mini-versie van de Olympische Spelen! Het is verder ook een familieaangelegenheid, want ouders mogen steevast komen supporteren.

Twee activiteiten die boven alles uitsteken zijn kumitaisō 組体操 en ōtama-okuri 大玉送り. Kumitaisō is een gecoördineerde groepsactiviteit waarbij de leerlingen menselijke piramides, of eender welke andere vorm, bouwen. Dit doen ze door op een gecontroleerde manier op elkaar te steunen of in de nek te zitten. Kleine kumitaisō kan je op verschillende momenten zien in de volgende video van een undōkai-dansactiviteit:

Tijdens de ōtama-okuri-activiteit staan alle teams afzonderlijk in een lange rij. Er wordt een grote bal over de hoofden van de teamleden gerold en met de handen voortgeduwd, en wie de bal het snelst aan de overkant krijgt, wint! Hoe vaak de bal over en weer moet vooraleer het spel voorbij is, is vrij te kiezen. Een leuk voorbeeld van ōtama-okuri vind je hier:

Interview rond Supōtsu no hi

Supōtsu no hi haalt vooral herinneringen boven uit de kindertijd, zo blijkt tijdens een interview met Tomoya N. (22).

“Toen ik in de kleuterklas en de basisschool zat, werd Supōtsu no hi elk jaar gevierd. Ik was als kind altijd al actief, dus voor mij was deze feestdag best een leuke dag. Beter dan in de klas zitten, alleszins! De weken voor de feestdag kregen we elke dag extra sportlessen en oefenden we op de activiteiten die we zouden doen, waardoor we soms wat minder les hadden. Als kind sta je natuurlijk niet zoveel stil bij waarom we nou eigenlijk een sportdag houden. Het was gewoon leuk om te doen.”

“De eigenlijke sportdag werd meestal in het weekend gehouden en niet per se op de feestdag zelf. We werden dan allemaal in groepen verdeeld en op het einde van de dag werd een groep als winnaar bekroond. Aangezien mijn ouders altijd kwamen kijken, zat ik natuurlijk liefst in het winnende team! Er waren enorm veel sportactiviteiten op één dag, waardoor we de activiteiten waaraan we wilden deelnemen op voorhand moesten uitkiezen. Mijn favorieten waren de obstakelloop, als die er was, en de ōtama-okuri. Soms werd er ook een touwtrekspel georganiseerd waar leerkrachten en ouders aan meededen.”

“Ik herinner me dat samenwerken als een team werd aangemoedigd door de leraren, ook al waren vele activiteiten individueel, zoals de loopwedstrijden. We juichten en zongen liederen voor elkaar en we moesten ook op bepaalde momenten juichen voor het andere team. Vaak zaten er ook wel vrienden en vriendinnen in het team van de tegenstanders, dus daar juichte ik dan een beetje harder voor.”

“Verder werd Supōtsu no hi na de basisschool niet meer gevierd, dus werd het voor mij simpelweg een dag waarop ik geen school had. Dat is ook altijd leuk, natuurlijk. Ik sport wel nog geregeld, maar Supōtsu no hi is voor mij geen extra sportdag meer. Mijn universiteit doet trouwens niet mee aan deze feestdag, waardoor de lessen gewoon doorgaan.”

Lees hier meer over de nationale sporten van Japan.

De Japanse naam uitgelegd

De naam van deze feestdag is best gemakkelijk! We krijgen een combinatie van drie delen:

1. supōtsu スポーツ
2. no の
3. hi 日

Het Japanse woord voor “sport” is niet zo moeilijk te herkennen, namelijk supōtsu. De uitspraak ervan leunt aan bij hoe je in het Engels “sports” zou zeggen. Dat is ook niet onlogisch, want de Japanse taal kent heel wat leenwoorden! Net zoals bij alle andere talen in de wereld zijn leenwoorden vaak een uitstekende oplossing om nieuwigheden te benoemen, of soms is het leenwoord simpelweg gemakkelijker. Wanneer talen en culturen in contact komen met elkaar is het haast onmogelijk dat ze niet van elkaar leren en overnemen.

De Nederlandse taal kent op deze manier ook bijzonder veel leenwoorden, denk maar aan “computer”, “ambulance”, of zelfs “museum”. De Japanse taal is op vlak van leenwoorden geen uitzondering, ook al dacht je misschien van wel!

Een aantal voorbeelden van leenwoorden in het Japans die gemakkelijk te herkennen zijn:

Konpyūtā コンピューター (computer)

Kisu キス (kus, “kiss”)

Hoteru ホテル (hotel)

Resutoran レストラン (restaurant)

Aisukurīmu アイスクリーム (van het Engelse “ice cream”)

Bīru ビール (bier)

Karendā カレンダー (kalender)

En ook de meeste namen van landen zijn snel herkenbaar, bijvoorbeeld:

Oranda オランダ (Nederland, “Holland”)

Berugī ベルギー (België)

Doitsu ドイツ (Duitsland)

Furansu フランス (Frankrijk)

Itaria イタリア (Italië)

Amerika アメリカ (Amerika)

Kuroachia クロアチア (Kroatië)

Ōsutoraria オーストラリア (Australië)

Naast leenwoorden in de Japanse woordenboeken zijn er ook heel wat leenwoorden die wij kennen die van oorsprong Japans zijn! Bijvoorbeeld:

Tyfoon – taifū 台風

Tsunami – tsunami 津波

Emoji – emoji 絵文字

Karaoke – karaoke カラオケ

Origami – origami 折り紙

Ninja – ninja 忍者

Zen – zen 禅

En passend bij deze feestdag van de sport, denk maar aan de vele gevechtssporten, zoals:

Sumo – sumō 相撲

Karate – karate 空手

Judo – jūdō 柔道

Kendo – kendō 剣道

Aikido – aikidō 合氣道

Maar om toch nog even terug te komen op de naam van de feestdag, na supōtsu volgt het karakter no の, een grammaticaal partikel dat bezit aanduidt en dat we kunnen vertalen als “van”. Als laatste krijgen we het karakter hi 日 voor “dag”. Alles bij elkaar brengt ons bij Supōtsu no hi of “dag van de sport”!